Pczak uzbecki 1 (rękojeść róg kosuli)

Pczak (od uzbeckiego słowa Pichoq – nóż) to tradycyjny nóż Uzbeków i Ujgurów rozpowszechniony z niewielkimi różnicami w szczegółach w całej Azji Środkowej. Pczaki tradycyjnie mają jednosieczną klingę o pełnym płaskim szlifie osadzoną w (przeważnie) wąskiej rączce o okrągłym przekroju. Wąski tang wychodzi z klingi na poziomie grzbietu. Są to noże użytkowe, do robót kuchennych, chociaż u Ujgurów pczak był atrybutem mężczyzny, więc musiał być też używany jako broń. Pczaki robiono z różnych materiałów, dla bogaczy mogły to być wysokiej jakości stale z bogato zdobionymi, jednak takie egzemplarze należały do rzadkości. Bułat i damast szedł raczej na szable, a masowo wytwarzane pczaki robiono ze stali węglowych o niewysokiej twardości. Dzisiaj dostępne w Rosji uzbeckie pczaki wytwarzane są w 90% z szeroko dostępnej przemysłowej stali narzędziowej ШХ15 (polski analog LH15) hartowanej w przedziale 40-45 HRC. ШХ15 jest używana do wyrobu pierścieni, łożysk tocznych i innych elementów, od których wymagana jest wysoka twardość i odporność na ścieranie, pracujących w warunkach nie korozyjnych. Jest to świetny materiał do wyrobu noży, z zastrzeżeniem że nie jest odporna na korozję – po użyciu nóż musi zostać wytarty do sucha. Cięcie pczaki mają znakomite.

Niniejszy pczak należy do typu kajke – czubek noże podniesiony jest do góry powyżej linii grzbietu. Widoczny na klindze złoty wzorek wskazuje że jest to wyrób z trochę wyższej półki niż powszechna fabryczna masówka. Jest to tzw. tamga – symbol konkretnego rzemieślnika, odpowiednik puncy. Rękojeść z rogu kosuli (sarny). Pochwa o tradycyjnej dla noży z tego regionu formie wykonana ze sztucznej skóry z plastikową wstawką i ozdobnym tłoczeniem. Klinga ma typowy dla pczaków ciemnoszary odcień, kiedyś osiągano taki efekt poprzez poddanie klingi działaniu gliny o specjalnym składzie chemicznym. Nie dam głowy czy dzisiaj stosuje się taką samą metodę.

Długość całkowita: 285 mm

Długość ostrza: 163 mm

Szerokość ostrza (maks.): 35 mm

Grubość klingi (maks.): 3 mm

Stal (według nomenklatury rosyjskiej): ШХ15